Bối cảnh và hiện trạng tai nạn lao động (TNLĐ)
Thời gian gần đây, tại các nhà máy sản xuất công nghiệp liên tục xảy ra các vụ tai nạn lao động (TNLĐ) thương tâm. Theo Cục An toàn lao động (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội), hơn 7.500 người bị tai nạn lao động (TNLĐ) trong năm 2023. Sang năm 2024, nhiều vụ TNLĐ đặc biệt nghiêm trọng tiếp tục xảy ra, điều này cho thấy tính bức thiết của việc bảo đảm an toàn lao động tại các đơn vị, doanh nghiệp. Đặc biệt, khi công nhân tự vệ sinh lau chùi máy móc hoặc thực hiện công việc bảo trì máy móc mà không tuân thủ các quy trình bảo trì nghiêm ngặt, không được trang bị các kiến thức, bất chấp các điều kiện tối thiểu về công cụ bảo hộ an toàn lao động tối thiểu như PPE (Personal Protective Equipment) và LOTO (Lockout/Tagout). Việc thiếu kiến thức về bảo trì tự quản (AM) và không tuân thủ các quy tắc ATLĐ không chỉ gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng của công nhân mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần, hiệu quả sản xuất và thương hiệu của doanh nghiệp.
Dẫn chứng từ các vụ TNLĐ
Các vụ tai nạn lao động nghiêm trọng đã được cơ quan báo chí truyền thông đưa tin rất nhiều trong thời gian gần đây. Theo báo LAO ĐỘNG, trong tháng 4 – 2024, liên tiếp xảy ra một số vụ TNLĐ nghiêm trọng trên cả nước. Vào ngày 03 – 4, vụ cháy khí metan trong hầm lò ở Quảng Ninh đã làm 4 công nhân tử vong. Tiếp đó, ngày 09 – 4, vụ nổ tại cụm công nghiệp Phú Lâm, tỉnh Bắc Ninh làm 1 người chết, 2 người bị thương. Ngày 22 – 4, vụ TNLĐ, tại Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái làm chết 7 công nhân và 3 người bị thương, cơ quan công an đang vào cuộc điều tra. Hiện, nguyên nhân vụ việc và đã khởi tố, bắt tạm giam 1 nhân viên cân băng liệu tại công ty này. Gần đây nhất, ngày 1 – 5, tại Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại gỗ Bình Minh thuộc ấp Vàm, xã Thiện Tân, huyện Vĩnh Cửu, Đồng Nai đã xảy ra một vụ TNLĐ đặc biệt nghiêm trọng khiến 6 người tử vong, 5 người bị thương nặng, nguyên nhân do lỗi kỹ thuật lò hơi. Những tai nạn như vậy làm nổi bật tầm quan trọng của việc tuân thủ các quy tắc an toàn lao động, HSE và các công cụ Phương pháp quản lý trong hệ thống HSE và Bảo trì Năng suất toàn diện TPM, đặc biệt là khi triển khai công tác bảo trì tự quản AM (Autonomous Maintenance).
Phân tích nguyên nhân gốc rễ
Hiểu sai và thiếu nhận thức về ATLĐ và bảo trì tự quản AM: Công nhân không được đào tạo đầy đủ về ATLĐ và AM, các nguy hiểm tiềm ẩn và cách phòng tránh, dẫn đến việc không coi trọng an toàn, chủ quan trong công việc, thực hiện sai quy trình.
Thiếu tuân thủ quy tắc ATLĐ: Doanh nghiệp không thực hiện nghiêm túc việc tuân thủ các quy tắc ATLĐ (hoặc thậm chí không có quy trình bảo đảm ATLĐ), không trang bị đầy đủ các loại bảo hộ lao động phù hợp như PPE và LOTO, không đảm bảo tổ chức tốt điều kiện môi trường làm việc an toàn, hiệu quả và khoa học. Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp vẫn chủ quan, bất chấp hoặc không quan tâm đến an toàn lao động khi thực hiện vệ sinh, bảo trì, sửa chữa máy móc. Họ cho rằng việc đầu tư về trang bị bảo hộ, đào tạo kiến thức cơ bản là tốn kém, không nhận thức được hệ lụy khôn lường về tai nạn lao động và mất mát thiệt hại không chỉ cân đong đo đếm về mặt kinh tế.
Thiếu sự giám sát và hỗ trợ từ quản lý: Các nhà quản lý không giám sát chặt chẽ quá trình bảo trì và không hỗ trợ công nhân trong việc tuân thủ các quy tắc ATLĐ.
Thiếu hiểu biết về TPM: Công nhân không nắm vững các kiến thức cơ bản về TPM và AM, dẫn đến việc thực hiện không chỉ kém hiệu quả mà còn gây nguy hiểm đến an toàn của chính bản thân.
Giới thiệu về Hệ Thống Bảo Trì Năng Suất Toàn Diện (TPM) – Chìa Khóa Vàng để Đảm Bảo An Toàn, Nâng Cao Năng suất và vươn tới đẳng cấp sản xuất toàn cầu (Worldclass manufacturing)
TPM là một hệ thống quản lý và bảo trì năng suất toàn diện, tập trung vào việc tối ưu hóa hiệu suất của hệ thống sản xuất và vận hành máy móc thiết bị, đồng thời nâng cao tinh thần trách nhiệm và kỹ năng của toàn bộ công nhân viên trong việc vận hành và bảo dưỡng, từ đó cải thiện độ tin cậy và hiệu suất thiết bị, đồng thời tăng cường an toàn lao động. Với mục tiêu đạt được 4 KHÔNG: Không dừng chuyền, Không hàng lỗi, Không lãng phí và Không tai nạn (Zero Breakdown, Zero Defect, Zero Losses, và Zero Accidents), việc thực hiện TPM đòi hỏi sự thấu hiểu về hệ thống và phương pháp và đặc biệt tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc ATLĐ.
Lợi ích của việc triển khai TPM:
Nâng cao năng suất: Giảm thiểu thời gian chết máy, tăng hiệu quả hoạt động, giảm chi phí bảo trì.
Gia tăng lợi nhuận: Tăng sản lượng, giảm chi phí sản xuất, giảm chi phí bảo trì, sửa chữa và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Cải thiện môi trường làm việc: Giảm thiểu ô nhiễm, tạo môi trường an toàn, văn minh.
Nâng cao tinh thần làm việc: Tăng cường tinh thần đồng đội, nâng cao ý thức trách nhiệm của nhân viên.
Giảm thiểu tai nạn lao động và nâng cao an toàn vệ sinh lao động (HSE)
Tăng cường tuổi thọ và hiệu suất hoạt động của máy móc, thiết bị
Xây dựng tổ chức tốt môi trường làm việc theo Phương pháp 5S: gọn gàng, sạch sẽ, khoa học, an toàn, hiệu quả và kỷ luật.
Đào tạo và phát triển đội ngũ kỹ thuật viên có chuyên môn cao, tập trung vào công tác cải tiến nâng cấp máy móc thiết bị (Focused Kaizen).
Trong đó, nền tảng cơ bản 5S và 3 trụ cột then chốt là Autonomous Maintenance (AM), Health, Safety & Environment (HSE) và Planned Maintenance (PM) đóng vai trò quyết định đến thành công của TPM. AM giúp công nhân tự chủ trong việc bảo dưỡng, vệ sinh và sửa chữa thiết bị, từ đó nâng cao kiến thức chuyên môn và ý thức trách nhiệm. HSE đảm bảo an toàn, sức khỏe cho người lao động và môi trường làm việc, qua đó nâng cao năng suất và giảm chi phí. Trong khi đó, vai trò của PM bao gồm ngăn ngừa sự cố thiết bị, duy trì tình trạng vận hành an toàn của thiết bị, tuân thủ các quy định an toàn và nâng cao ý thức an toàn cho nhân viên.
Cách thức TPM hỗ trợ cải thiện an toàn:
Giảm thiểu hư hỏng và sự cố thiết bị, từ đó giảm nguy cơ tai nạn.
Tăng cường bảo trì phòng ngừa, giúp duy trì tình trạng tốt của thiết bị.
Xây dựng văn hóa an toàn trong tổ chức, khuyến khích nhân viên chú trọng đến an toàn.
Cải thiện kỹ năng và kiến thức của nhân viên về an toàn vận hành thiết bị.
5S – nền tảng của ngôi nhà TPM, bao gồm Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc và Sẵn sàng. Việc thực hiện 5S giúp tổ chức môi trường làm việc sạch sẽ, khoa học và an toàn, giảm lãng phí, đảm bảo các công cụ hàng hóa vật tư được lưu trữ đúng cách và tạo ra môi trường an toàn không tiềm ẩn các yếu tố rủi ro, tác nhân gây hại.
HSE (Health, Safety and Environment): Bảo vệ sức khỏe và môi trường:
HSE tập trung vào bảo đảm sức khỏe, an toàn và môi trường làm việc. Doanh nghiệp cần trang bị và đào tạo công nhân về tổ chức tốt khu vực làm việc, bảo đả điều kiện làm việc an toàn, sử dụng công cụ PPE và LOTO (chiếm 10% số TNLĐ) cũng như các hành vi an toàn (chiếm đến 88% số TNLĐ) để ngăn ngừa tai nạn xảy ra. Theo nghiên cứu của Heinrich thì:
– 88% tại nạn tại nơi làm việc là do hành động không an toàn (unsafe acts)
– 10% tai nạn tại nơi làm việc là do thiết bị không an toàn hoặc điều kiện không an toàn (Unsafe Equipment or Unsafe Condition)
– 2% tại nạn tại nơi làm việc là không tránh được, kiểu như “trời kêu ai nấy dạ”. Thực tế là với điều kiện tổ chức và công nghệ ngày nay, hoàn toàn chúng ta có thể phòng tránh được 2% này để đạt đến ngưỡng tuyệt đối Zero Accident.
Bảo trì tự quản AM (Autonomous Maintenance) – Cần hiểu đủ và đúng về công tác bảo trì tự quản AM
AM là một trong 8 trụ cột chính trong hệ thống TPM giúp nâng cao hiệu quả năng lực bảo trì, giảm thời gian chết máy, và tối ưu hóa hiệu suất sử dụng thiết bị toàn phần (OEE) .. Tuy nhiên, việc cổ xúy cho công nhân tự thực hiện AM, bảo dưỡng và kiểm tra máy móc nhằm phát hiện sớm các sự cố tiềm ẩn mà bất chấp các kiến thức cơ bản về AM, không tuân thủ các quy tắc ATLĐ là một hành động liều lĩnh, đẩy công nhân vào tình thế thường xuyên đối mặt với những rủi ro bất trắc và chính là nguyên nhân chính dẫn đến các vụ tai nạn lao động. Việc chẩn đoán và sửa chữa cơ bản cần được trang bị kiến thức và kỹ năng cho công nhân để tự kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa máy móc. Ngay cả việc dự đoán và ngăn ngừa lỗi, thực hiện các hoạt động vệ sinh, kiểm tra, tra dầu mỡ, bảo dưỡng định kỳ đều đòi hỏi quy trình đào tạo và thực hành nghiêm ngặt theo từng bước nâng cao năng lực bảo trì cho công nhân (xem hình 7 bước thực hiện bảo trì tự quản AM).
Khuyến nghị cho doanh nghiệp:
Đào tạo và nâng cao nhận thức: Doanh nghiệp cần thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo về ATLĐ và công tác vệ sinh máy móc, tự bảo dưỡng AM, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng đúng công cụ ATLĐ như PPE và LOTO.
Thực hiện nghiêm ngặt 5S và HSE: Thúc đẩy và duy trì việc thực hiện 5S và HSE trong toàn bộ doanh nghiệp để tạo ra môi trường làm việc an toàn và hiệu quả.
Cung cấp PPE đầy đủ: cần phải nhìn nhận đây không phải là quyền lợi mà là nghĩa vụ phải thực hiện – trang bị đầy đủ các loại PPE phù hợp với công việc, đảm bảo chất lượng và độ an toàn cho công nhân.
Tăng cường giám sát và hỗ trợ: Quản lý cần giám sát chặt chẽ quá trình bảo trì và cung cấp đầy đủ hỗ trợ cho công nhân trong việc tuân thủ các quy tắc ATLĐ, tuyên truyền, giáo dục và nâng cao ý thức về an toàn cho công nhân.
Áp dụng TPM một cách toàn diện và hiệu quả: Đảm bảo thực hiện TPM một cách toàn diện, đặc biệt chú trọng đến nền tảng 5S và 3 trụ cột HSE, PM và AM, hướng đến mục tiêu 4 KHÔNG (Zero Breakdown, Zero Defect, Zero Losses, Zero Accidents) để cải thiện hiệu suất và an toàn lao động. Các bước triển khai TPM để đảm bảo an toàn:
Thiết lập mục tiêu an toàn rõ ràng.
Xác định và loại bỏ các nguồn gây mất an toàn.
Xây dựng hệ thống bảo trì dự phòng để ngăn ngừa sự cố.
Đào tạo nhân viên về an toàn vận hành và bảo trì thiết bị.
Liên tục theo dõi, đánh giá và cải thiện các biện pháp an toàn.
Trong cuộc sống, cho dù công việc mưu sinh có vất vả đến đâu thì tất cả chúng ta đều có một nhu cầu rất cơ bản cần phải được tôn trọng và bảo vệ: AN TOÀN – tầng 2 trong Tháp nhu cầu Maslow. Bất kể bạn là ai: nhà quản lý, nhân viên văn phòng, công nhân trên công trường hoặc chuyền sản xuất, tất cả chúng ta đều có một mái ấm gia đình để chăm sóc và trở về sau mỗi ngày làm việc. Nếu bạn biết sợ và không dám làm, đừng bao giờ đặt ai đó vào vị trí nguy hiểm rủi ro đến tính mạng chỉ vì sự thiếu hiểu biết và bất chấp các quy tắc an toàn lao động. Việc hiểu sai, thiếu nhận thức và không tuân thủ các quy tắc ATLĐ là nguyên nhân chính dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng. Doanh nghiệp cần thực hiện nghiêm ngặt các quy tắc ATLĐ và áp dụng các quy trình bảo dưỡng, bảo trì một cách nghiệm ngặt. Trên hết, việc tiếp cận với các hệ thống bảo trì năng suất toàn diện TPM với tiêu chí 4 KHÔNG kể trên là một Phương thức tiếp cận toàn diện để đảm bảo xây dựng một môi trường làm việc an toàn, khoa học, chất lượng và hiệu quả cho doanh nghiệp của bạn, trên hết cho chính nguồn tài sản quý giá nhất của doanh nghiệp: nhân lực.
Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ sự an toàn cho chính bản thân và những người xung quanh! Hãy liên hệ với chúng tôi để tìm hiểu và được hướng dẫn thêm về Phương pháp Bảo trì Năng suất toàn diện TPM.
